Meðgönguvernd
Öllum konum sem eru sjúkratryggðar á Íslandi stendur til boða meðgönguvernd
þeim að kostnaðarlausu. Hún er í boði innan heilsugæslunnar fyrir þær konur sem eru
heilbrigðar en þær sem eru með sérhæfð vandamál er sinnt á sérhæfðum göngudeildum. Að
jafnaði skal fyrsta skoðun fara fram á 9-12. viku meðgöngu.
Markmið meðgönguverndar er að gæta að og efla heilsu, vöxt og þroska
móður, barns og fjölskyldu með eftirliti, stuðningi og fræðslu. Einnig að greina og meðhöndla
frávik frá eðlilegri meðgöngu og væntanlegri fæðingu sem fyrst.
Um meðgönguvernd heilbrigðra kvenna
Í meðgönguverndinni er stuðst við gagnreyndar upplýsingar um bestu mögulegu þekkingu
um meðgönguvernd heilbrigðra kvenna sem ganga með eitt barn. Með þeim er fagfólki og
verðandi foreldrum gert auðvaldara að taka upplýstar ákvarðanir um meðferð sem byggð er
á gagnreyndri þekkingu. Sjá nánar klínískar leiðbeiningar um Meðgönguvernd heilbrigðra
kvenna í eðlilegri meðgöngu.
Lögð er áhersla á að gera konum kleift að taka upplýstar ákvarðanir um þá þjónustu sem hún
þiggur á meðgöngu. Sá heilbrigðisstarfsmaður sem annast konuna ber ábyrgð á að útskýra
valkosti og veita skýrar og óhlutdrægar upplýsingar. Einnig ber að virða þá ákvörðun sem
konan tekur og er það í samræmi við lög um réttindi sjúklinga nr. 74/1997 Lög um réttindi
sjúklinga nr.74/1997.
Heilsugæsla höfuðborgarsvæðis
Heilsugæslustöðvar á þjónustusvæði Heilsugæslu höfuðborgarsvæðis eru hverfaskiptar
er varðar meðgönguvernd. Hver heilsugæslustöð sinnir barnshafandi konum sem búsettir
eru á þjónustusvæði stöðvarinnar eða hafa heimilislækni á stöðinni. Mæðraverndin er
sinnt af ljósmæðrum og heimilislæknum og samráð er haft við fæðingarlækna ef þörf er
á. Í bæklingnum Velkomin í meðgönguvernd má sjá nánar yfirlit yfir fjölda heimsókna í
meðgönguvernd og á hvaða tíma meðgöngunnar þær eru. Þar eru einnig upplýsingar um þær
skimanir sem eru í boði og á hvaða tíma er mælt með að þær séu gerðar. Bæklingurinn er
einnig til á ensku. Hægt er að fá símaráðgjöf hjá ljósmóður á hverri stöð en einnig má finna
fjölbreytt fræðsluefni um meðgöngu og fæðingu á fræðslusíðunni.
Námskeið um undirbúning fæðingar eru í boði á heilsugæslustöðvunum. Fleiri námskeið eru í
boði á Þróunarmiðstöð heilsugæslunnar.
Heilbrigðisstofnun Noðurlands Akureyri
Í mæðravernd er verðandi foreldrum boðið upp á að koma reglulega til viðtals og skoðunar
hjá ljósmóður og í sumar komur einnig til heimilislæknis. Lögð er áhersla á að sama
ljósmóðirin sinni fjölskyldunni allan meðgöngutímann og heimilislæknir fjölskyldunnar tekur
einnig þátt í mæðraverndinni meðal annars í tengslum við Nýja barnið sem beinist m.a. að því
að meta þörf verðandi foreldra fyrir aukna þjónustu í mæðravernd.Fæðingarlæknar taka þátt
í mæðraverndinni þar sem öllum verðandi mæðrum er boðið upp á sónarskoðun í kringum
20. viku meðgöngu og sinna þeir eftirliti kvenna, sem af einhverjum ástæðum þurfa sérhæft
eftirlit á meðgöngu.
Sérhæfð meðgöngudeild
Á Göngudeild mæðraverndar 22B, Landspítala fer fram almenn göngudeildarþjónusta
og bráðaþjónusta fyrir konur sem hafa sérstök vandamál á meðgöngu. Auk þess er veitt
bráðaþjónusta vegna vandamála á meðgöngu (eftir 13 vikur) og vegna sjúkdóma á fyrstu
vikum eftir fæðingu. Konur sem leita til deildarinnar þurfa að hafa tilvísun frá ljósmóður eða
lækni á heilsugæslustöð áður en komið er á mæðraverndina. Tilvísunar er ekki þörf ef um er
að ræða blæðingar eða verki eftir fyrstu 3 mánuði meðgöngu.
Dagönn er þjónusta sem mæðraverndin veitir og annast eftirlit vegna ýmissa fylgikvilla
meðgöngu, svo sem meðgöngueitrunar, minnkaðra hreyfinga, fjölburameðgöngu, fyrri
meðgöngusögu o.fl.
Meðgöngu- og sængurlegudeild 22A sinnir konum sem eru með vandamál á
meðgöngu sem þarfnast innlagnar á sjúkrahús. Má þar nefna háþrýsting á meðgöngu eða
meðgöngueitrun, hótandi fyrirburafæðing, blæðing og/eða verkir á meðgöngu ásamt ýmsum
sjúkdómum móður og síðkomin fósturlát.
Fósturskimanir og greiningar á meðgöngu
Fósturskimanir og fósturgreiningar eru framkvæmdar m.a á Fósurgreiningadeild Landspítala,
Heilbrigðisstofnun Norðurlands Akureyri, Heilbrigðisstofnun Vesturlands, Heilbrigðsisstofnun
Vestfjarða, Heilbrigðisstofnun Austurlands, Heilbrigðisstofnun Suðurnesja.
Fræðsluefni tengt meðgönguvernd
Fósturskimun og fósturgreining á meðgöngu
Fræðsluefni tengt næringu:
Matur og meðganga
Fólat - fyrir konur sem geta orðið barnshafandi
Ráðleggingar um mataræði fyrir fullorðna og börn frá tveggja ára aldri
Annað:
Infúensa og bólusetning á meðgöngu
Leiðbeiningar um val á fæðingarstað